Nasz układ odpornościowy nieustannie chroni nas przed wirusami, bakteriami, grzybami
i innymi patogenami. Różne wydarzenia mogą osłabić ten system, zwiększając naszą ekspozycję na choroby. Istnieją sprawdzone i naturalne rozwiązania wzmacniające nasz układ odpornościowy, takie jak stosowanie witaminy C, D, cynku i probiotyków.
Co to jest odporność?
Odporność to zdolność organizmu do obrony przed niebezpiecznymi atakami zewnętrznymi, takimi jak infekcje. Nasze organizmy są stale narażone na działanie zarazków (wirusy
i bakterie) oraz obcych substancji (pyłki i alergeny) występujących w naszym środowisku. Organizm ludzki sprzyja rozwojowi zarazków, wtedy posiłkuje się układem odpornościowym do uruchomienia mechanizmów obronnych.
Odpowiedź immunologiczna: nasz mechanizm obronny
Aby chronić nasz organizm przed czynnikami chorobotwórczymi lub zarazkami, nasz układ odpornościowy ma dwa rodzaje działania: odporność wrodzoną i odporność nabytą. Działania te są wyzwalane, gdy zostanie zidentyfikowany jeden lub więcej antygenów, które są obce naszemu organizmowi.
Odporność wrodzona
Nasz organizm ma fizyczne bariery, które chronią nas przed patogenami. Znajdują się one
w skórze, błonie śluzowej przewodu pokarmowego (warstwa ochronna, której powierzchnia wynosi około 300 m2), układzie oddechowym i układzie moczowo-płciowym. Jeśli to nie wystarczy, uruchamiana jest natychmiastowa reakcja. To pierwsza reakcja naszego układu odpornościowego na zagrożenie, wykrywając atakujące mikroorganizmy i eliminując je.
Odporność adaptacyjna
Jeśli odporność wrodzona nie jest w stanie powstrzymać inwazji mikroorganizmów, po około 96 godzinach od kontaktu z patogenem uruchamiana jest druga odpowiedź immunologiczna. Ta reakcja jest specyficzna dla każdego mikroorganizmu. Nasz układ odpornościowy rozpoznaje antygeny i atakuje je bezpośrednio w sposób ogólnoustrojowy. To działanie nie ogranicza się do obszaru kontaktu, ale jest stosowane w całym organizmie. Szczególną cechą reakcji adaptacyjnej jest to, że zapamiętuje ona ataki. W rezultacie za każdym razem, gdy patogen powraca, organizm reaguje silniej i szybciej.
Jakie są oznaki osłabienia odporności?
Pewne oznaki wskazują na osłabienie obrony immunologicznej:
- uporczywe zmęczenie spowodowane na przykład przewlekłym stresem i/lub złym snem,
- powolne gojenie lub zwiększone ryzyko infekcji: układ odpornościowy odgrywa rolę
w leczeniu i regeneracji, które są wolniejsze, gdy układ odpornościowy jest osłabiony, - nawracające infekcje, takie jak przeziębienia czy zapalenie pęcherza moczowego, które wskazują, że organizm nie jest w stanie obronić się przed patogenami.
Osłabiona odporność: Szereg czynników wpływa na osłabienie układu odpornościowego
Wiek
Odpowiedź immunologiczna niemowlęcia jest słabsza, ponieważ układ odpornościowy nie jest w pełni dojrzały. Jednak po urodzeniu niemowlę ma przeciwciała dostarczone przez matkę, aby zrekompensować ten niedobór. Ta ochrona trwa przez pierwsze miesiące życia dziecka, kiedy jest karmione piersią, ponieważ nadal czerpie korzyści z przeciwciał matki. Natomiast wraz z upływem lat wrodzone i adaptacyjne odpowiedzi immunologiczne stają się stopniowo mniej skuteczne1. Osoby starsze cierpią na częste i długotrwałe infekcje.
Tryb życia
Niezdrowy tryb życia ma negatywny wpływ na naszą odporność: palenie obniża odporność3, a niewystarczająca ilość snu czyni organizm bardziej podatnym na infekcje4. Przewlekły stres znacząco upośledza odporność: działa immunosupresyjnie i rozregulowuje reakcje immunologiczne2. Intensywna aktywność fizyczna może osłabiać odporność1, podczas gdy umiarkowane ćwiczenia mają pozytywny wpływ na układ immunologiczny5.
Naturalne produkty wzmacniające naszą odporność: witamina C i cynk
Ważna rola odżywiania – zwłaszcza witamin i minerałów – w optymalnym działaniu naszego układu odpornościowego została szeroko udokumentowana. Uznaje się, że zróżnicowana
i zbilansowana dieta jest kluczowym składnikiem silnego układu odpornościowego6. Szczególnie przydatne są witamina C i cynk. Przyczyniają się do naszej obrony, zabezpieczając organizm przed stresem oksydacyjnym, który jest generowany w celu eliminacji obcych substancji. Dlatego ważne jest, aby nadać priorytet żywności bogatej w te składniki. Należą do nich sezonowe owoce i warzywa dla witaminy C oraz ostrygi, kiełki pszenicy i kraby dla cynku. Kilka badań wykazało pozytywny wpływ suplementacji witaminą C i cynkiem, na przykład w leczeniu przeziębienia.
Inne cenne mikroelementy
Witamina D
Witamina D również przyczynia się do naszej odpowiedzi immunologicznej. Deficyt witaminy D występuje częściej zimą, ponieważ jest ona częściowo syntetyzowana przez promienie słoneczne padające na skórę. Niektóre przykłady źródeł witaminy D to: sfermentowane mleko, sardynki, migdały i orzechy laskowe.
Żelazo
Żelazo odgrywa ważną rolę w naszej odpowiedzi immunologicznej. Niektóre przykłady źródeł żelaza to: wołowina, soczewica, biała fasola i ciecierzyca.
Przeciwutleniacze
Zmniejszenie stresu oksydacyjnego w naszych komórkach również wzmacnia układ odpornościowy. Sezonowe owoce i warzywa są ważnym źródłem przeciwutleniaczy.
Probiotyki: nieoceniona ochrona
Ostatnie badania wykazały negatywny wpływ niedostatecznie zróżnicowanej mikrobioty jelitowej na układ odpornościowy, co jest przyczyną niektórych chorób autoimmunologicznych7. Probiotyki to przyjazne bakterie, które pomagają przywrócić
i utrzymać równowagę mikrobioty jelitowej. Zapobiegają namnażaniu się niepożądanych drobnoustrojów. Przyjmowane doustnie w odpowiednich ilościach pozytywnie wpływają na mechanizmy obronne zapewniane przez nasze błony śluzowe i układ odpornościowy. Probiotyki można znaleźć w sfermentowanych produktach mlecznych, takich jak jogurt, ser
i twaróg, a także można je przyjmować jako suplementy diety.
Po co wzmacniać odporność?
Ważne jest, aby utrzymać silną odporność przez cały rok, ale są dwa okresy w roku, kiedy ekspozycja jest szczególnie wysoka. Jesień i zima to okresy wysokiego ryzyka rozwoju drobnoustrojów wywołujących przeziębienia, grypę i inne infekcje. Z drugiej strony wiosna to okres, w którym powracają alergie. Można jednak przygotować się na te okresy wysokiego ryzyka.
Bibliografia
- Roitt I, Rabson A. Immunologie médicale. L’essentiel. Maloine, 2002.
- Pizzorno JE Jr, Murray Michael T (Ed). Textbook of Natural Medicine, Churchill Livingstone, États-Unis, 2006, p. 645-654.
- Starnbach MN (Ed). The truth about your immune system ; what you need to know, President and Fellows of Harvard College, États-Unis, 2004.
- Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB. Sleep habits and susceptibility to the common cold. Arch Intern Med. 2009 Jan 12 ;169(1):62-7.
- Major features of immunesenescence, including reduced thymic output, are ameliorated by high levels of physical activity in adulthood. Niharika Arora Duggal Ross D. Pollock Norman R. Lazarus Stephen Harridge Janet M. Lord First published: 08 March 2018
- Roberfroid MB, et al. Aliments fonctionnels. Paris : Tec et Doc, 2008.
- C. De Filippo et al., PNAS, 107, 14691, 2010.